1984

      ჯორჯ ორუელის "1984" მკაფიოდ გამოხატული დაპირისპირებაა მე-20 საუკუნის ტოტალიტარული  და ერთპიროვნული რეჟიმების მიმართ. მასში აღწერილია წარმოსახვითი ალტერნატიული  რეალობა, ანტიუტოპია, რომელსაც შესაძლებელი იყო ეარსება 1984 წელს. ეს წიგნი საბჭოთა სოციალისტური რეჟიმის დაცინვა, სარკაზმია.  კარგად დაგვანახებს, რომ  ვერანაირად ვერ იარსებებს სრული თანასწორობა, რადგან მას უფრო მეტ უსამართლობამდე მივყავართ. მარქსის უტოპია კი მხოლოდ ფანტაზიის ნაყოფია და მეტი არაფერი.        

ორუელისეულ სამყაროში სულ სამი სუპერ-სახელმწიფოა: ოკეანია, რომელშიც შედის ჩრ. ამრიკის უდიდესი ნაწილი და დიდი ბრიტანეთი, ევრაზია და აღმოსავლეთ აზია. სამივე ქვეყანაში ერთპიროვნული მმართველობაა, სამივე იბრძვის მსოფლიოზე გაბატონებისთვის, მაგრამ არც ერთს არ გამოსდის. დანარჩენი მსოფლიო კი  საბრძოლო ფრონტადაა გადაქცეული.

       მოქმედება ყოფილ დიდ ბრიტანეთში, კერძოდ კი, ლონდონში, ვითარდება. ოკეანიის მოსახლეობა სამ ფენადაა დაყოფილი: შიდა პარტია, რომელსაც ყველაფერი აქვს, რაც კი მოესურვება; გარე პარტია, რომელიც მუდმივად კონტროლდება ე.წ. ეკრანების საშუალებით და მისი წევრები ასრულებენ პარტიულ სამუშაოს, პროლეტარიატი, ანუ პროლები, რომლებიც იმდენად გაუნათლებელი ადამიანები არიან, რომ არცაა საჭირო მათი გაკონტროლება.  აქ არ არსებობს წარსული და მომავალი. "ვინც აკონტროლებს აწმყოს, ის ქმნის წარსულსაც."  ყველაფერი პარტიის ხელშია, ყველგან გხედავს "დიდი ძმა", არაპარტიული ქმედება "აზრკრიმინალად" ითვლება, არ არსებობს ოჯახი, მეგობარი, ყველა ჯაშუშია, დაგასმენს საკუთარი შვილიც კი, არ არსებობს ემოციები, არანაირი სიყვარული, სიხარული... ამ წიგნის წაკითხვისას, გგონია, რომ ადამიანები ერთ დიდ, ჩაკეტილ სივრცეში ცხოვრობენ  და მხოლოდ ის აქვთ, რასაც პარტია აძლევთ.  ოკეანიაში ახალი ენაც მოქმედებს, აღარ არსებობს ისეთი სიტყვები, როგორებიცაა: თავისუფლება, თანასწორობა, აზროვნება და ა.შ. არ არსებობს არც ერთი სიტყვა, რომელსაც შეიძლება რაიმე პოლიტიკური დატვირთვა ჰქონდეს. ისინი კი, ვინც ეწინააღმდეგებიან ან რაიმე მოქმედებით მაინც ცდილობენ თავის დაღწევას პარტიული მარწუხებისგან, უბრალოდ, ქრებიან "აზრის პოლიციის" მეშვეობით.  

  მთავარი გმირი შუა ხნის, გარე პარტიის წევრი უინსტონია, რომელიც პირნათლად ასრულებს თავის სამუშაოს, ის ფალსიფიკატორია, რადგან რეალობა ყოველ წუთს იცვლება, იცვლება წარსულიც და იცვლება ყველა მისი ნარჩენიც: გაზეთები, წიგნები...  უინსტონი ერთ-ერთია იმათგან, ვინც აზროვნებს , ანუ აზრკრიმინალია. ის დღიურსაც აწარმოებს ფარულად და კოლეგასთან სასიყვარულო ურთიერთობაც აქვს.  თუმცა პარტიას არაფერი ეპარება და მას  ინგსოცის საწინააღმდეგო ბლეფში ჩაითრევს.

  "თუ ყველაფერს ვაღიარებ, შენ დაგხვრეტენ, თუ არ ვაღიარებ, მაინც დაგხვრეტენ. რაც უნდა მოვიმოქმედო საქმით, სიტყვით თუ უსიტყვობით, ხუთი წუთითაც კი ვერ გადავადებინებ შენს სიკვდილს."_ეუბნება უინსტონი ჯულიას. მაგრამ ბოლოს მაინც მიაგნეს და წაიყვანეს "სიყვარულის სამინისტროში".  ო'ბრაიენი, რომელიც უინსტონს მფარველად და თანამოაზრედ მიაჩნდა, მწამებლად და ჯალათად მოევლინა.    აქ ხალხს აუძლურებენ, აზრს ართმევენ, იქამდე აწამებენ, სანამ "დიდი ძმისადმი" ჭეშმარიტ სიყვარულს არ აღუძრავენ და არ დაარწმუნებენ, რომ 2+2=5. საბოლოოდ კი, უინსტონმა საყვარელი ადამიანის გაწირვაც კი შეძლო, რომ საკუთარი თავი გადაერჩინა: "- ჯულიას გაუკეთეთ! ჯულია! მე არა! ჯულიას! ფეხებზე მკიდია, რას უზამთ. სახე მოაგლიჯეთ, ძვლებამდე დაღრღენით ! მე არე! ჯულიას! მე არა!" თავის მხრივ, ჯულიამაც უღალატა მას. ამით პარტიამ სწორედ იმას მიაღწია, რაც სურდა, ადამიანში ყველანაირი ემოცია, ყველანაირი საღი აზრი ჩაკლა, ის ცხოველად აქცია, რომელსაც არც სიბრალული, არც თანაგრძნობა და არც ფიქრის უნარი გააჩნია. "მაგრამ მორჩა, ყველაფერი კარგად იყო, ბრძოლა დასრულდა. მან გაიმარჯვა საკუთარ თავზე. მას დიდი ძმა უყვარდა."      

“სიკვდილის გზა არრა არის „მწვანე“ გზის გარდა!“

      "მწვანე გზა" სტივენ კინგის ყველაზე პოპულარული წიგნია, რომელმაც დიდ წარმატებას მიაღწია ფანტასტიკის ჟანრის ნაწარმოებებს შორის და კინემატოგრაფიის შედევრადაც იქცა.

      მოქმედება ვითარდება მოხუცებულთა თავშესაფარში, სადაც თავის უკანასკნელ დღეებს ითვლის „ქოულდ მაუნთინის“ სიკვდილმისჯილთა ბლოკის ზედამხედველი პოლ ეჯკუმი. დარჩენილი სიცოცხლე მან მონანიებასა და მემუარების წერას მიუძღვნა. სწორედ ამ წარსულის აჩრდილების გაცოცხლება იწვევს მკითხველში აღფრთოვანებას და ამ წიგნს დაუვიწყარ მომხიბვლელობას სძენს. პოლი „დიდი დეპრესიის“ პერიოდში მუშაობდა E ბლოკში. ეს ის დრო იყო, როდესაც  „ბებერი ნაპერწკალა“ ათი ათასი ვოლტით უმასპინძლდებოდა მის კალთაზე ჩამოსკუპებულ პატიმრებს, მაღალჩინოსნები კი ამას ჰუმანურ სასჯელს უწოდებდნენ (განა შეიძლება მკვლელობა ადამიანურად მივიჩნიოთ?!). ამ ყველაფერს, რა თქმა უნდა, პოლი და მისი თანამშრომლები ასრულებდნენ, ისინი ჯალათები იყვნენ, თუმცა ამის აღიარება არც ერთ მათგანს სურდა.

     ყველაზე საინტერესო, უცნაური და ამავე დროს ყველაზე კეთილშობილი და გულუბრყვილო დამნაშავის_ჯონ კოფის ამბავია, რომელიც ორი ტყუპი გოგონას გაუპატიურებასა და მკვლელობაში იყო ეჭვმიტანილი. მას ზებუნებრივი ნიჭი ჰქონდა და ადამინების განკურნება შეეძლო, რაშიც თვითონ პოლიც კი დარწმუნდა. პოლის გარდა, მისი ტალანტი ციხის უფროსის ცოლის განკურნების მიზეზიც გახდა, თუმცა ვერც ამან იხსნა იგი ელექტროსკამის კლანჭებისგან. ალბათ, გაგიჩნდებოდათ კითხვა, რატომ უნდა მოეკლა ბავშვივით გულუბრყვილო ჯონ კოფის(რომლის სახელიც ყავასავით გამოითქმის, მაგრამ სხვანაირად იწერება) პატარა ტყუპი გოგონები? აქ კიდევ ერთ იმდროინდელ არაჰუმანურობამდე მივდივართ, რასაც რასიზმი ჰქვია. ისიც უნდა ვთქვა, რომ ამ საქმით დაინტერესებულმა პოლმა გაარკვია, რომ შავკანიანი გოლიათი არ იყო დამნაშავე, მაგრამ აუტკივებელ თავს ვინღა აიტკივებდა, არავის აინტერესებდა ერთი „ზანგით“ მეტი იქნებოდა ამერიკაში, თუ ნაკლები. ჯონ კოფის საკნის გვერდით ფრანგი დელაკრუა იყო მოთავსებული, რომელიც თავის თაგვ მისტერ ჯონგლზთან ერთად ცხოვრობდა(თუმცა მისტერ ჯინგლზი მის მოსვლამდე დიდი ხნით ადრე გამოჩნდა მწვანე გზაზე) და ოცნებობდა, რომ ის ცირკის თაგვი გამხდარიყო. ფრანგი მოსვლისთანავე შეიძულა პერსიმ, რომელიც აქ მხოლოდ იმიტომ მუშაობდა, რომ გუბერნატორი მისი შორეული ნათესავი იყო (კიდევ ერთი გადაუჭრელი პრობლემა_ნეპოტიზმი). პერსისა და დელაკრუას ურთიერთობებზე წიგნიდანაც შეიტყობთ, ახლა კი ისევ ჯონ კოფის დავუბრუნდეთ.

      „მწვანე გზა“, ეს სახელი იმ იატაკის ფერიდან მომდინარეობს, რომელსაც სიკვდილმისჯილი „ბებერ ნაპერწკალასთან“ შეხვედრამდე გადიოდა, ის გაიარა დელაკრუამაც, ჯონ კოფიმაც და უამრავმა სხვა პატიმარმაც, თუმცა ჯონ კოფის სასჯელი ძნელად დასავიწყებელი აღმოჩნდა ყველა იქ მყოფისთვის.

     "დამღალა მუდმივი ტკივილის სმენამ და ყურებამ, ბოს. დამღალა გზაზე ეულად ხეტიალმა. დამღალა მარტოობამ, არავინ მყავს ისეთი, ვინც დამემგზავრება, ვისაც დაველაპარაკები, ვეტყვი, საიდან მოვდივართ, სად მივდივართ ან რატომ. დამღალა ხალხის ურთიერთსიძულვილმა. ეს სიძულვილი თავში შუშის ნამსხვრევებივით მერჭობა. დამღალა უღონობამ იმის გამო, რომ შემეძლო მეშველა და ვერ ვუშველე. დამღალა სიბნელეში ყოფნამ. მაგრამ ყველაზე მეტად ტკივილმა დამღალა. ის ყველგანაა, რომ შემეძლოს, ტკივილს ყველგან მოვსპობდი, მაგრამ არ შემიძლია.“ _ეს იყო ჯონ კოფის უკანასკნელი სიტყვები, რომელშიც აღწერილია მთელი ტკივილი და სევდა. ეს არ არის გოლიათის სევდა, რომელსაც სიბნელის ეშინოდა, ეს ტკივილია კაცობრიობის და ყოველი ჩვენგანის. ეს არის ის, რაც ყველგანაა, მაგრამ არც ერთ ჩვენგანს ძალუძს მისი აღმოფხვრა.ეს შეძლო ჯონ კოფიმ თავისი ხანმოკლე ცხოვრების განმავლობაში. მიუხედავად საზოგადოების წინააღმდეგობისა, მან გააკეთა სიკეთე, რომელმაც საზოგადოების თუ არა, ერთი კაცის ცხოვრება მაინც შეცვალა უკეთესობისკენ. ამ წიგნის წაკითხვის შემდეგ  თქვენც დაიჯერებთ, რომ ეს უმანკო გოლიათი სხვა არაფერი შეიძლებოდა ყოფილიყო, თუ არა ღვთის მიერ გამოგზავნილი ანგელოზი. მთხრობელთან ერთად გაივლით ყველა იმ სიხარულსა თუ სევდას, ზიზღსაც და ტკივილსაც, დამერწმუნეთ დელაკრუას შემწვარი ხორცის სუნსაც იგრძნობთ, მაგრამ აუცილებლად დაიჯერებთ, რომ სასწაულები ხდება.

„

ოთხმოც გვერდში ჩატეული მთელი ცხოვრება (ერიკ ემანუელ-შმიდტის "ოსკარი და ვარდისფერი ქალბატონი")

      ერიკ ემანუელ-შმიდტი ერთ-ერთია იმ მწერალთაგანია, რომელთა ნაწარმოებებიც ძალიან მიყვარს, ამიტომაც გადავწყვიტე მისი ყველაზე გახმაურებული და ყველაზე პატარა წიგნით გამეცნო ის ჩემი ბლოგის მკითხველისთვის.

      წიგნში პატარა 10 წლის ოსკარის ამბავია მოთხრობილი, რომელიც სიმსივნით არის დაავადებული. ის, თავისი ასაკის მიუხედავად, ყველაფერს კარგად ხვდება, თუმცა მის მშობლებს არ უნდათ რეალობას თვალი გაუსწორონ და ჰოსპიტალში ყოველი სტუმრობის დროს ისე ექცევიან, თითქოს არაფერი შეცვლილა. ეს კი ოსკარს უფრო მეტად აღიზიანებს და მშობლების მიმართ უარყოფითი დამოკიდებულება უყალიბდება. მაგრამ საავადმყოფოში ცხოვრება საკმაოდ საინტერესოდ წარიმართება, როდესაც დედა როზა ან, როგორც მას ჩვენი პატარა გმირი ეძახის, ვარდისფერი ქალბატონი გამოჩნდება და სახალისო თამაშს მოიგონებს. ბიჭს ყოველ დღე ათი წელი ემატება. სულ რაღაც 12 დღეში გაივლის სიცოცხლის ყველა ეტაპს, გამოცდის სიყვარულსაც, ღალატსაც, ცხოვრებისეულ პრობლემებსაც, მონანიებასა და პატიებასაც. ამ 120 წლის განმავლობაში კი ყოველი ათწლეულის გასვლის შემდეგ უფალს სწერს წერილს. უამრავ კითხვას უსვამს, შეხვედრასაც კი სთხოვს, მაგრამ, რა თქმა უნდა, უშედეგოდ. „ყველაზე საინტერესო კითხვები ისევ და ისევ კითხვებად რჩება; კითხვა საიდუმლოს მალავს. მხოლოდ უინტერესო შეკითხვებზე არსებობს პასუხი.“ ამიტომაც ოსკარი წიგნის ბოლომდე განაგრძობს ღმერთისადმი წერილების გაგზავნას.

     ამ ნაწარმოების ყველაზე საინტერესო პერსონაჟი ვარდისფერი ქალბატონია, ის ყველანაირ სფეროში გამოცდილ ადამიანად გვევლინება და შთააგონებს, ცხოვრებას ულამაზებს ოსკარს. ის ამავდროულად ოსკარის მესაიდუმლეცაა, ცდილობს შეარიგოს მშობლებთან და ყველა პრობლემის გადაჭრაში ეხმარება. „ყოველ დღეს ისე შეხედე, თითქოს სამყაროს პირველად უცქერდე,“_ ეს კონცეფცია კი ნამდვილად ამართლებს, ამიტომაც ეს დღეები ოსკარის ცხოვრებაში საუკეთესო გამოდგება.

     „სიცოცხლე მეტად უცნაური ძღვენია. თავიდან გადაჭარბებულ მნიშვნელობას ვანიჭებთ მას და გვგონია, რომ მარადიულ საკუთრებად გვეძლევა. შემდეგ რატომღაც სათანადოდ აღარ ვაფასებთ; ვთვლით, რომ ცხოვრება მუხანათი და მეტისმეტად ხანმოკლეა; ლამის მზად ვართ ზურგი ვაქციოთ. ბოლოს ვხვდებით, რომ სიცოცხლე საჩუქარი სულაც არ ყოფილა, პირიქით, მოვალეობაა. აი, მაშინ ვიწყებთ ბრძოლას, რომ როგორმე მოვიპოვოთ.“ ვფიქრობ, ეს წიგნი მართლაც ცხოვრების მასწავლებელია (და ჩემი ბლოგის სახელსაც ამართლებს), გვასწავლის, რომ შესაძლოა ხანმოკლე ცხოვრებაც კი ისე გაილამაზო, რომ მისგან წასვლა აღარ მოგინდეს. ამას გარდა, ცხოვრება ბრძოლაა, ბრძოლა ყველასთან და ამავდროულად ყველაზე დიდ მოწინააღმდეგესთან _ საკუთარ თავთან. ყველაზე ძნელია სიამაყე დათმო და საკუთარ თავს აჯობო. ოსკარმა ნამდვილად აჯობა საკუთარ თავს და აჯობა დაუმარცხებელ მტერს _ სიკვდილსაც. „ადამიანებს სიკვდილის იმიტომ ეშინიათ, რომ შეუცნობელი აფრთხობთ.“ შეიძლება ითქვას ოსკარი შეუცნობელის არსს ჩასწვდა და სიკდილთან ერთად ღმერთიც შეიცნო. პოსტს კი მისი ბოლო სიტყვებით დავასრულებ:

  “ მხოლოდ ღმერთს აქვს ჩემი გაღვიძების უფლება!“

რატომ უნდა ვიკითხოთ წიგნები და დანიელ პენაკის 10 მცნება.

   გამარჯობა! მე ვარ ანი , 16 წლის და გადავწყვიტე, შევქმნა საკუთარი ბლოგი.  ჩემი ბლოგი წიგნებზეა _ ყველაზე საინტერესო რამეებზე მთელ სამყაროში. წიგნები ჩემთვის ყველაფერია, აბა, რა სჯობს სუსხიან დღეს სახლში თბილად  რომ მოკალათდები, პლედს გადაიფარებ, ცხელ ჩაის მოიმარაგებ და კარგ წიგნს რომ ჩაუჯდები. ან კიდევ ზაფხულში, სოფელში ჰამაკში რომ ჩაწვები და  დროს წიგნების კითხვით რომ გაიყვან (თან კითხვის დროს რა მალე გადის ).  სანამ ბლოგის კეთებას შევუდგებოდი, მკითხველის ბლოგები მოვძებნე, მაგრამ ქართული ბევრი ვერაფერი ვიპოვე, ამიტომაც გადავწყვიტე, ეს ზუსტად ის არის, რაც ქართულ საზოგადოებას სჭირდება-მეთქი და ჩემს განზრახვაზე ხელი აღარ ამიღია.

    ყველაზე ბევრი ფიქრი მაშინ დამჭირდა, როდესაც პირველ წიგნს ვარჩევდი ჩემი ბლოგისთვის. ჩემი პირველი წიგნი "ტომ სოიერის თავგადასავალი" იყო, მაგრამ რატომღაც არ მინდოდა მისით დაწყება (მიუხედავად ამისა ძალიან მიყვარს ეს წიგნი და მომავალში აუცილებლად დავწერ). სანამ წიგნის კითხვას დაიწყებ, კითხვა უნდა ისწავლო, ამიტომ გადავწყვიტე ჩემს მკითხველს წინგების ანა-ბანაზე ვესაუბრო და შემდეგ თვითონ უნდა გადაწყვიტოს, გამომყვება წიგნების ამ  უკიდეგანო ოკეანეში  და ჩემთან ერთად  გადმოეშვება თუ არა.

    ჩემი პირველი წიგნი ამ ბლოგზე დანიელ პენაკის  „რომანივით საკითხავია“, რომელიც მართლა რომანივით ერთ საათში იკითხება და იმდენად გიტაცებს, რომ სანამ ბოლომდე არ წაიკითხავ, ცნობისმოყვარეობა არ მოგასვენებს. მისი წაკითხვის შემდეგ ავტორი ნამდვილ გენიოსად შევრაცხე და ისიც კი გადავწყვიტე, ძაღლი რომ მეყოლება, პენაკი უნდა დავარქვა-მეთქი.

    “კითხვა ის მათრახია, რომელსაც ბავშვს ხშირად გადაუჭერენ ხოლმე,” _ ამბობს ავტორი  და გვასწავლის ამ მათრახის სიამოვნებად შეცვლის გზებს. წიგნი  მთლიანად  კითხვის შეყვარების გზებსა და მეთოდებს ეთმობა, მაგრამ ყველაზე მეტად რაც მე მომწონს არის ის, რომ არავინ არაფერს გვაძალებს, არავინ არ გვავალდებულებს, რომ გინდა თუ არა ეს წიგნი წაიკითხე, ან თუნდაც ისო, ყველაფერი ჩვენზე, ჩვენს სურვილზეა დამოკიდებული.  ამ წიგნით ვსწავლობთ, როგორ უნდა დაანთო ადამიანში ინტერესის ნაპერწკალი, ხოლო შემდეგ ის თვითონვე შეუბერავს სულს და კითხვის ცეცხლს ააგიზგიზებს. “ინტერესი- აი მთავარი მამოძრავებელი ძალა, რომელიც შორს წაგვიყვანს.”

     თუმცა კითხვა, მართლაც, რომ სიამოვნებაა, რომელიც ყველას არ აქვს. “როცა ამბობენ კითხვის დრო არ მაქვს, ეს იმას ნიშნავს, რომ კითხვის სურვილი არ აქვთ. კითხვის დრო მოპარული დროა”.  ადამიანები იმის კეთებას ვართ შეჩვეული, რასაც არ უნდა ვაკეთებდეთ, ამიტომ სწავლის ან მუშაობის დროს წაკითხული ერთი-ორი გვერდი ნამდვილად ტკბილია.  ბოლოს კი ე.წ. მკითხველის 10 მცნებას შემოგთავაზებთ, რომელიც ყველა მკითხველის ხელშეუვალ უფლებებს მოიცავს და არავის აქვს მათი შებღალვის უფლება:

  1 უფლება _ არ წავიკითხო;

  2 უფლება _ გამოვტოვოთ გვერდები;

  3 უფლება _ ბოლომდე არ წავიკითხოთ;

  4 უფლება_ ხელახლა წავიკითხოთ;

  5 უფლება _ რაც გვინდა, ის წავიკითხოთ;

  6 უფლება _ ბოვარიზმისა ( ტექსტუალური გზით გადამდები დაავადება);

  7 უფლება _ სადაც გვინდა იქ წავიკითხოთ;

  8 უფლება _ საიდანაც გვინდა, იქიდან დავიწყოთ კითხვა;

  9 უფლება _ ხმამაღლა ვიკითხოთ;

  10 უფლება _ არ ვილაპარაკოთ წაკითხულზე.

  “ყველაზე მეტად კითხვის სურვილი ადამიანში მაშინ იღვიძებს, როცა კარგი წიგნის მადისაღმძვრელი სუნი ეცემა”, ამიტომაც ვფიქრობ, რომ თქვენ ამ უფლებებიდან რამდენიმეს გამოყენება არ დაგჭირდებათ. საბოლოოდ კი გეტყვით, რომ ნუ მოიკლებთ კითხვის სიამოვნებას და არავის მისცეთ თქვენი უფლებების დარღვევის ნება!